Η σημασία των οπτικών αναπαραστάσεων ("Minds are visual")

Έχει διαπιστωθεί από σχετικές εργασίες που αφορούν τη γνωστική επιστήμη και τις βιολογικές λειτουργίες που σχετίζονται με τη μάθηση η σημασία των εικόνων για τη μάθηση. (minds are visual όπως χαρακτηριστικά λέγεται). Ο νους αρέσκεται στο να μαθαίνει μέσα από εικόνες (Laughbaum, 2004). Το γεγονός αυτό δικαιολογεί τις δυσκολίες που συναντούν οι μαθητές στη μονοδιάστατη μελέτη της άλγεβρας αποκλειστικά μέσω των αλγεβρικών συμβόλων της. Στον καθένα συμβαίνει να μην μπορεί πολλές φορές να θυμηθεί ούτε καν το τηλέφωνο ενός στενού συγγενή του ενώ την ίδια στιγμή οι εικόνες που μπορεί έχει για το πρόσωπο αυτό στο αποθηκευμένες στο μυαλό του είναι . Το μυαλό μας έχει μια αξιοθαύμαστη ικανότητα να θυμάται εικόνες. Χαρακτηριστικό είναι το σχετικό πείραμα Baker/baker των ψυχολόγων, που δείχνει ότι ευκολότερα μπορεί να θυμηθεί κάποιος ένα ονοματεπώνυμο (Mr. Baker) αν το συνδέσει στο μυαλό του με την εικόνα ενός φούρναρη στην προκειμένη περίπτωση (baker). Δεν χρειάζεται όμως κανείς να ανατρέξει στις επιστημονικές έρευνες για να το διαπιστώσει. Δεν είναι τυχαίο ότι οι μαθητές οι οποίοι απομνημονεύουν για τις εξετάσεις θεωρητικών μαθημάτων μακροσκελή τμήματα ύλης, μπορούν εύκολα να φέρνουν στο μυαλό τους τη μορφή της σελίδας και τα σχήματα και τις εικόνες που περιέχει στο σημείο αυτό στο οποίο χρειάζεται να ανατρέξουν. Κι όμως τις περισσότερες φορές ενώ βρίσκουν δυσκολία να ανακαλέσουν το περιεχόμενο του ίδιου του κειμένου, μπορούν να βοηθηθούν ώστε να ανασυρθεί αμέσως η ζητούμενη πληροφορία αν λίγο βοηθηθούν «μήπως είναι στη σελίδα που έχει το εκείνο ή το άλλο σχήμα;» ή «μήπως είναι ο τύπος που βρίσκεται μέσα στο κίτρινο πλαίσιο;». Τα βιβλία γενικότερα έχουν τις βασικότερες πληροφορίες μέσα σε πλαίσια διαφορετικού χρώματος ή χρησιμοποιούν πιο έντονα τυπογραφικά στοιχεία για να δώσουν έμφαση, βοηθώντας ουσιαστικά τη μνήμη να ανασύρει την πληροφορία αργότερα. Εκεί μάλιστα που δε υπάρχει σχήμα ή διαφορετικό χρώμα, με χρωματιστούς μαρκαδόρους υπογραμμίζουμε ή ζωγραφίζουμε πλαίσια ώστε να ανατρέξουμε αργότερα. Η πλέον κλασσική τεχνική απομνημόνευσης μιας λίστας αντικειμένων για παράδειγμα είναι η σύνδεση των αντικειμένων αυτών (που μπορεί να είναι γράμματα για παράδειγμα ή λίστα για ψώνια) με άλλες γνωστές εικόνες (όπως πχ. αρχικά κυρίων ονομάτων ή θέση στο χώρο του σπιτιού στον οποίο θα τοποθετήσουμε τα αντικείμενα που θα αγοράσουμε, ή το σημείο από το οποίο λείπουν) ή με όρους τμημάτων πληροφορίας που έχει νόημα για μας (Βοσνιάδου, 2001, σελ. 186).

Γενικότερα η προϋπάρχουσα γνώση ενισχύεται με την κωδικοποίηση του υλικού σε τμήματα πληροφορίας που έχουν σημασία με βάση τις προηγούμενες γνώσεις.

Και οι εικόνες είναι γνωστές και έχουν νόημα σε όλους γιατί ανήκουν στην καθημερινή μας εμπειρία! Για παράδειγμα αν διαβάσουμε στη σειρά τα γράμματα: ‘Κ Σ Λ Υ Ο Σ Γ Τ Α Α Κ Ρ Α Κ Λ Ε Α’ και προσπαθήσουμε να τα επαναλάβουμε δε θα τα καταφέρουμε, ενώ αν τα ίδια γράμματα τα αναδιατάξουμε στην εξής σειρά ‘ΣΚΥΛΟΣ ΓΑΤΑ ΚΑΡΕΚΛΑ’ τότε είναι πιο εύκολο να τα συγκρατήσουμε. Κι όμως και οι δύο σειρές αποτελούνται από τους ίδιους ακριβώς χαρακτήρες. Τα αποτελέσματα αφορούν τόσο τη βραχυπρόθεσμη μνήμη, όσο και τη μακροπρόθεσμη (Βοσνιάδου 2001, σελ. 187). Άρα όταν προσπαθούμε να μάθουμε κάτι το πετυχαίνουμε καλύτερα όταν η πληροφορία αυτή εξ αρχής κωδικοποιηθεί κατάλληλα ώστε να έχει κάποιο νόημα στα πλαίσια της προϋπάρχουσας γνώσης. Οι άνθρωποι μπορούν να χρησιμοποιήσουν την οπτική κωδικοποίηση για να επεξεργαστούν εικόνες στη μακροχρόνια μνήμη (που είναι και το ζητούμενο για τη μάθηση). Σε μια μελέτη, τα άτομα που συμμετείχαν σε αυτή είδαν 2.500 εικόνες. Αν και χρειαστήκαν 16 ώρες για να παρουσιαστούν τα ερεθίσματα, τα υποκείμενα αργότερα αναγνώρισαν σωστά περισσότερο από το 90% των εικόνων (Standing, Conezio & Haber, 1970). Ένας λόγος που εξηγεί το γεγονός ότι τα υποκείμενα θυμόντουσαν τόσο καλά τις εικόνες είναι ότι τα ερεθίσματα αυτά μπορούν να αναπαρασταθούν και οπτικά και σημασιολογικά. Η θεωρία της διπλής κωδικοποίησης υποστηρίζει ότι θυμόμαστε καλύτερα τις πληροφορίες όταν αυτές αναπαρίστανται και με τους δύο κώδικες παρά μόνο με τον έναν (Paivio, 1986).

Οπτική κωδικοποίηση: Συνδέουμε κάτι με την εικόνα του (π.χ. θυμόμαστε έναν συγγενή με τα χαρακτηριστικά του).

Σημασιολογική αναπαράσταση: Συνδέω κάτι με τη λειτουργία του (π.χ. κατανοώ τη μητρική αγάπη ως έννοια).

Θεωρία της διπλής κωδικοποίησης: Θυμόμαστε καλύτερα τις πληροφορίες όταν αυτές αναπαρίστανται και με τους δύο κώδικες παρά μόνο με τον έναν.

Αναπτύξτε διαφορετικές αναπαραστάσεις για το ίδιο θέμα:Όσες περισσότερες αναπαραστάσεις (τρόπους) έχουμε για να προσεγγίσουμε κάτι, τόσο καλύτερα το συγκρατούμε στη μνήμη και το κατανοούμε.

Σελιδες του ιστολογιου μου