Θέμα  1. Είναι γνωστό ότι η αστρονομία καλλιεργήθηκε και αναπτύχθηκε πολύ από τους αρχαίους Έλληνες και μάλιστα μερικοί την ανέπτυξαν σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Α) Να αναφέρετε μερικούς από τους αστρονόμους αυτούς.
Β) Ποιο ήταν το αστρονομικό έργο τριών εξ αυτών των αρχαίων Ελλήνων αστρονόμων.


Θέμα  2. Η αστρονομία για να μελετήσει καλύτερα την ουράνια σφαίρα καθόρισε μερικούς νοητούς κύκλους πάνω σ' αυτή.
Α) Τι γνωρίζετε για τους κύκλους της εκλειπτικής και του ουράνιου ισημερινού;
Β) Τι γνωρίζετε για τις οριζόντιες συντεταγμένες;
Γ) Τι γνωρίζετε για τις ουρανογραφικές συντεταγμένες;


Θέμα  3. Με την κατάκτηση του διαστήματος άρχισαν οι τεχνητοί δορυφόροι να χρησιμοποιούνται για το καλό της ανθρωπότητας.
Α) Να αναφέρετε μερικούς τεχνητούς δορυφόρους που εκτοξεύθηκαν για το σκοπό αυτό.
Β) Ποιες είναι οι ωφέλειες που προέκυψαν για τον άνθρωπο από τα στοιχεία που έδωσαν και δίνουν καθημερινά οι δορυφόροι αυτοί;
Γ) Η Ελλάδα συμμετέχει στην ειρηνική χρησιμοποίηση των τεχνητών δορυφόρων και με ποιο τρόπο;



Θέμα  4. Η ύπαρξη ζωής στο Σύμπαν εξήπτε τη φαντασία του ανθρώπου από τα παμπάλαια χρόνια. Οι αστρονόμοι συνέδεαν την ύπαρξη αυτή με την ανακάλυψη πλανητών σε εξωηλιακά συστήματα.
Α) Πότε αναπτερώθηκε το ηθικό των αστρονόμων για την ύπαρξη πλανητών σε άλλους αστέρες και με ποιες ανακαλύψεις;
Β) Ποιο είναι το στάδιο, στο οποίο βρισκόμαστε σήμερα και ποιες συγκεκριμένες ανακαλύψεις πλανητών σε άλλους ήλιους έχουμε κάνει;
Γ) Ποιες μεθόδους χρησιμοποιούμε για να επισημάνουμε Πλανήτες σε άλλα πλανητικά συστήματα

---

Θέμα  1. Όλοι εκείνοι που ασχολούνται με τον έναστρο ουρανό, αλλά και οι απλοί άνθρωποι θεωρούν όπ τα νεφελώματα αποτελούν τα ωραιότερα ουράνια αντικείμενα.
Α) Να περιγράψετε τα είδη και τη μορφή των διαφόρων νεφελωμάτων.
Β) Σε ποιες φάσεις της αστρικής εξέλιξης παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα νεφελώ­ματα διαφόρων τύπων;
Γ) Να αναφέρετε δυο νεφελώματα που σας είναι περισσότερο γνωστά. Τι γνωρίζετε ιδιαίτε­ρα γι' αυτά;


Θέμα 2. Πολλοί αστρονόμοι, αλλά και άλλοι διανοητές ομιλούν πολύ συχνά για εξωγήινη ζωή, η οποία πιθανό να υπάρχει στο απέραντο Σύμπαν.
Α) Εσείς ποια θέση παίρνετε στην πιθανότητα εξωγήινης ζωής; Υπάρχει, ανιχνεύεται ή εί­ναι αποκύημα της φαντασίας του ανθρώπου;
Β) Ποια είναι συγκεκριμένα τα επιχειρήματα σας, σύμφωνα με την επιστήμη της αστρονο­μίας, υπέρ ή κατά της εξωγήινης ζωής;
Γ) Τι γνωρίζετε για την εξίσωση Drake, και ποια είναι τα συμπεράσματα της για την εξω­γήινη ζωή;


Θέμα  3. Γη - Σελήνη - Άρης:
Α) Περιγράψτε και εξηγήστε το χρώμα αυτών των ουρανίων σωμάτων, όπως φαίνονται από το διάστημα.
Β) Περιγράψτε και εξηγείστε το χρώμα του ουρανού, όπως φαίνεται από την επιφάνεια αυ­τών των ουρανίων σωμάτων στη διάρκεια της ημέρας.
Γ) Περιγράψτε τη θερμοκρασιακή κατάσταση αυτών των σωμάτων: Ποιο είναι πιο ζεστό; Πιο κρύο; Ποιο παρουσιάζει μεγαλύτερες διαφορές θερμοκρασίας ανάμεσα στην ημέρα και τη νύ­χτα; Γιατί;


Θέμα  4 . Πολύς λόγος γίνεται τα τελευταία χρόνια, μεταξύ των ειδικών, αλλά και των απλών ανθρώπων, για ης μαύρες τρύπες.
Α) Τι είναι οι μαύρες τρύπες και πώς δημιουργούνται;
Β) Ποια είναι η δομή και η λειτουργία τους;
Γ) Έχουν πράγματι παρατηρηθεί ή είναι θεωρητικά επινοήματα;

---

Θέμα  1. Όλοι γνωρίζουμε για τους πολλούς και πολυποίκιλους αστερισμούς, στους οποίους χωρίζεται η ουράνια σφαίρα.
Α) Τι είναι λοιπόν, πιο συγκεκριμένα, οι αστερισμοί; Πώς καθορίζονται τα όριά τους, και ποιοι είναι εκείνοι που τους οριοθέτησαν κατά την περίοδο της Ελληνικής αρχαιότητας;
Β) Τι γνωρίζετε για τον αστερισμό του Ωρίωνα; Ποιο είναι το σχήμα του και ποιους λαμπρούς αστέρες περιέχει;
Γ) Με βάση τους αστέρες του αστερισμού του Ωρίωνα, ποιους άλλους αστερισμούς μπορούμε να αναγνωρίσουμε στην περιοχή αυτή του ουρανού;


Θέμα  2. Για να μελετήσουμε και να συμπεράνουμε διάφορες ιδιότητες των γαλαξιών του Σύμπαντος εξετάζουμε όσο μπορούμε καλύτερα πρώτα το δικό μας Γαλαξία.
Α ) Πώς φαίνεται με γυμνό μάτι ο Γαλαξίας μας στον ουρανό και ποιες περιοχές αναγνωρίζουμε εύκολα σ' αυτόν;
Β) Ποιο είναι γενικά το σχήμα του Γαλαξία μας, όπως το συνέθεσαν τελικά οι αστρονόμοι, ποια είναι η δομή του και ποιο το περιεχόμενό του;
Γ) Ποια αριθμητικά δεδομένα του δικού μας Γαλαξία γνωρίζετε;


Θέμα  3. Ολόκληρη η Αστρονομική Κοινότητα, αλλά και μεγάλο μέρος του ευρύτερου κοινού συγκλονίστηκε από το διαστημικό ατύχημα που συνέβη πριν από δυο περίπου μήνες με τη συντριβή του διαστημικού λεωφορείου Columbia μαζί με τους αστροναύτες του.
Α) Τι ακριβώς γνωρίζετε ότι συνέβη;
Β) Παρά το ατύχημα, νομίζετε ότι πρέπει να συνεχιστεί από την ανθρωπότητα το πρόγραμμα των διαστημικών πτήσεων; Δικαιολογήστε την απάντησή σας.
Γ) Να αναφέρετε τρεις από τις πιο σημαντικές αποστολές διαστημικών λεωφορείων, που έγιναν στο παρελθόν και να αναπτύξετε τα επιτεύγματα αυτών.


Θέμα  4. Τα αστρικά σμήνη είναι από τα πιο ενδιαφέροντα συγκροτήματα του έναστρου ουρανού.
Α) Τι είναι τα αστρικά σμήνη, σε ποια είδη χωρίζονται και ποια είναι η συγκρότηση του καθενός από τα είδη αυτά;
Β) Πώς δημιουργούνται τα αστρικά σμήνη, πώς εξελίσσονται και πιο είναι το μέλλον τους;
Γ) Να αναφέρετε δυο έως τρία αστρικά σμήνη του ουρανού, που γνωρίζετε και να τα περιγράψετε.

---

Α) Τι γνωρίζετε γενικά για τους μεταβλητούς αστέρες;
Β) Τι γνωρίζετε ειδικά για τους κηφείδες και ποιος ο ρόλος τους στην αστρονομία;
Γ) Τι είναι οι καινοφανείς (novae) και οι υπερκαινοφανείς (supernovae); Γνωρίζετε αν, σε γαλαξία της τοπικής ομάδας γαλαξιών, έγινε κάποια έκρηξη υπερκαινοφανούς τα τελευταία χρόνια;


Θέμα 2. Για να μελετήσουν τα άστρα οι αστρονόμοι δεν έχουν τίποτε άλλο στη διάθεσή τους εκτός από την ακτινοβολία τους. Εντούτοις, με τη βοήθεια αυτής, μπορούν να υπολογίσουν πολλά στοιχεία τους, ένα από τα οποία είναι η απόστασή τους.
Α) Ποιες μεθόδους μέτρησης των αποστάσεων των αστέρων γνωρίζετε;
Β) Να περιγράψετε μια από τις μεθόδους αυτές που εσείς θεωρείτε σημαντική.
Γ) Ποια άλλα στοιχεία υπολογίζουν οι αστρονόμοι μελετώντας το φως των άστρων;


Θέμα 3. Η επιθυμία του ανθρώπου να ερμηνεύσει το Σύμπαν και οι δυσκολίες που συνάντησε μέχρι τώρα στο θέμα αυτό, τον οδήγησαν στη δημιουργία των λεγόμενων μοντέλων του Σύμπαντος.
Α) Ποια μοντέλα του Σύμπαντος γνωρίζετε;
Β) Ποιο από το μοντέλα αυτά είναι το επικρατέστερο σήμερα;
Γ) Πού στηρίζετε την άποψή σας αυτή;


Θέμα 4. Σήμερα, 30 Μαρτίου 2002 (λίγες μέρες μετά την εαρινή ισημερία) η Σελήνη είναι 17 ημερών και ο Ήλιος, την εβδομάδα που διανύουμε, δύει περίπου στις 18:30. Ας σημειωθεί ότι η Σελήνη περιφέρεται γύρω από τη Γη σε 27,3 ημέρες.
Α) Υπάρχει πιθανότητα να έχουμε σε κάποιες περιοχές της Γης έκλειψη Σελήνης ή Ηλίου και γιατί;
Β) Τι ώρα περίπου θα ανατείλει απόψε η Σελήνη;
Γ) Υπάρχει περίπτωση σήμερα να έχουμε πανσέληνο; Αν όχι, ο μη φωτισμένος μηνίσκος βρίσκεται ανατολικά ή δυτικά του κέντρου του δίσκου της καθώς τη βλέπουμε; Δικαιολογείστε την απάντησή σας.